Heraldiek



Op deze pagina worden opgenomen afbeeldingen van heraldische figuren in de meest uitgebreide betekenis zoals voorkomend op zegels, notarismerken, schilderijen etc. Naast afbeeldingen van geslachten met de naam Van Dinther zullen ook aan bod komen aanverwante geslachten.

Zegels werden reeds in de Oudheid toegepast getuige de bewaard gebleven rolzegels uit het Midden Oosten. Onderstaand volgt een voorbeeld van een rolzegel uit Syrië uit het 2e millenium voor Chr.



De heraldiek zoals die bij ons bekend is, vindt haar oorsprong voornamelijk in de elfde eeuw als een herkenningsteken van een persoon of groep van personen op het slagveld. Het heraldisch wapen moet voldoen aan een aantal kenmerken waarbij de kleur een belangrijk element is. Een grondregel die hierbij in acht genomen dient te worden is, dat men geen metaal op metaal nog kleur op kleur mag gebruiken. Naast de kleur is dan nog een ander kenmerk nodig namelijk de afbeelding of heraldische figuur op het wapen.
De persoon of groep van personen worden door het heraldisch wapen vertegenwoordigd alsof zij het zelf waren.

Van het geslacht Van Dinther, in de 14e eeuw en later, is het nodige heraldisch materiaal bewaard gebleven in de vorm van zegelafbeeldingen en notarismerken.
De basisfiguur is dan het "vierblad" in het algemeen voorkomend in de verhouding 2 : 1. Op het wapenschild onderscheiden we dan bovenin twee vierbladen en daaronder in het puntige gedeelte van het wapenschild 1 vierblad. Een variatie in de wapenschilden wordt gevormd door de zogenaamde brisuren of breuken veelal ter aanduiding van een jongere- of zijtak van het geslacht. Deze brisuren zullen bij de behandeling van de afzonderlijke afbeeldingen besproken worden. Bij de notarismerken herkennen we in het merk afbeeldingen van een vierblad.

Over de gevoerde kleuren zijn we uit latere tijd geïnformeerd. De bekende wapenkaart van het hertogdom Brabant uit 1600 in het kasteel van Helmond ten behoeve van aartshertog Albert en aartshertogin Isabelle vervaardigd door Arnold van Rincvelt ( ook wel genoemd de kaart van Zangrius) geeft voor Van Dinther (Dintere) de volgende kleuren weer: Het veld rood en de vierbladen van zilver.

_________________________________________________________________

Het tot nu toe oudst bekende zegel van een van Dinther is van Dirck Flours van Dinther, knape en dateert van 22 april 1339. Het zegel vertoont 3 vierbladen 2:1 met als brisure een rechter schuinbalk waarop afgebeeld 4 kepers. De breuk is mogelijk afkomstig van een voormoeder een vrouw uit het geslacht Spierinc(?). Het zegel hangt aan de originele kwitantie die is opgemaakt te Brussel. (hier is het zegel in gips afgebeeld. Hij verklaart van de hertog (Jan III) een bedrag van 3 livres oude groten te hebben ontvangen, uitbetaald door Herman van Oss en Jan Meldert, voor deelname te paard en getooid met een helm, aan de plaats hebbende oorlog tussen Engeland en Frankrijk. In de in 1337 tussen Engeland, Eduard III en Frankrijk, Filips VI van Valois, uitgebroken oorlog, die later bekend staat als de "honderd-jarige oorlog" koos hertog Jan III van Brabant de zijde van de Engelse koning.
Het zegel in groene was heeft een middellijn van 19 mm., het randschrift luidt:
*S. Diederick*Floers*.
(Bron: zegelverzameling ARAB gipsafgietsel nr. 24533, ARAB charter nr. 593, A. Vedrkooren, inventaires des chartes et cartulaires des duchés de Brabant et de Limbourg et des Pays d'Outre Meuse, 1e deel, band 2, blz. 50)
Litt.: N.L. van Dinther; Van Dinther Brabantse geslachten, middeleeuwen 1100-1500, 2006, blz.80-81.
_______________________________________________________________

De zegelafbeelding van 17 mei 1355 van Dirck van Dinther (Dintere), ridder, hangend aan het charter uit het archief van de stad Leuven, is een fraai voorbeeld van zegelsnijkunst. In de oorkonde belooft Dirck van Diinther met veel andere ridders, het verdrag van Leuven na te komen. De afbeelding toont een schuin geplaatst schild met 3 vierbladen 2 : 1 met in de heraldisch linker bovenhoek een pothelm met een helmkleed. De pothelm is voorzien van een kijkspleet en luchtgaten. Op het helmkleed is het vierblad weer te herkennen. Als helmteken is een adelaarsvlucht te zien, ook hier weer opgesierd met vierbladen. Het uitkomend helmteken is een geschubde hals met een vierblad en de kop van een zogenaamde brakhond. De figuur van een brakhond wordt regelmatig afgebeeld aan het voeteneind van liggende grafmonumenten als toonbeeld van trouw.
De middellijn van het zegel bedraagt 23 mm. Her randschrift luidt:
*S +the.o.derici de din(ther) *
(Bron: Stadsarchief Leuven charter 245bis dd. 17 mei 1355, A. Verkooren, inventaire des chartes etc. 1e deel, band 2, nr. 893)
(Litt.: N.L. van Dinther, 2006, blz. 80-83)
________________________________________________________________

Een voorbeeld van een wapenvariatie is die van Roelof van Dinther, knape, van 21 november 1374. Naast de 3 vierbladen is in het midden van het schild een vijfpuntige ster herkenbaar als een breuk of brisure. De brisure kan verwijzen naar zijn nog onbekende moeder. Zzijn vader is Wouter Spieirinc van Dinther die in de eerste echt verbonden was met een dochter van Willem, graaf van Megen. Roelof is uit een tweede huwelijk van zijn vader. Zijn zegel hangt aan een kwitantie vanwege een schadeloosstelling. Hij verklaart ontvangen te hebben 63 moutons op een totale schadeloosstelling van 378 moutons voor verlies en schade geleden bij de Slag van Baesweiler in dienst van de hertog van Luxemburg en Brabant, Wencelas van Bohemen. Hij diende onder het banier van Brien van Crainhem.

Het zegel in groene was heeft een middellijn van 23 mm. Het randschrift luidt:
* S* Roelof*van* Dinter* (hier is opgenomen een afbeelding in gips)
(Bron: Zegelverzameling ARAB gipsafgietsel nr. 25836. A. Verkooren, Inventaires etc., 1e deel band V nr. 3529, idem nr. 4780, 1e deel band VII nr. en nr. 4993, 1e deel band VII)
(Litt. N.L. van Dinther, 2006, blz. 88-93)

________________________________________________________________


Schepenzegel van Jan Spierinc van Dinther Dircksz. van 26 mei 1403.
Het zegel vertoont 3 vierbladen 2 : 1 in het hart van het schild een breuk of brisure net een merlet.

(Bron: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, archief Groot Ziekengasthuis 's-Hertogenbosch, inv. nr. 2725)
(Litt.: N.L. van Dinther, 2006, blz. 93-105)











_________________________________________________________________





Zegel in rode was van Ambrosius van Dinther (de Dynter) van 26 maart 1447, als erfburggraaf van Dormale en secretaris van de hertog van Brabant 1427-1430. Hij was de zoon van Emond van Dinther (de Dynter), secretaris van de hertogen van Brabant.
Op het zegel is zichtbaar 3 vierbladen 2 : 1, waarvan het rechter vierblad is bedekt met een vrijkwartier vertonend twee dwarsbalken met daarboven 3 merletten.

(Bron: Nationaal Archief 's-Gravenhage, archief Nassause Domeinraad I, inv. nr. 921, S.W.A. Drossaers, regest 1554)
(Litt.: N.L. van Dinther, 2006, blz. 124-125, zie ook onder "dossiers" , Parenteel Emond Ambrosiusz. de Dynter op deze website)

_______________________________________________________________



Opgedrukt zegel van Jan van Dynter van 10 juni 1470. Op het zegel zijn te herkennen de drie vierbladen in de verhouding 2 : 1 , waarbij het rechter vierblad bedekt is met een vrijkwartier waarop 2 dwarsbalken met daarboven 3 merletten dit overeenkomstig het zegel van zijn vader Ambrosius Emondsz. van Dynter/

(Bron: ARAB Aveux et denombrements nr. 891, zie ook onder "dossiers" op deze website.)








In de Onze Lieve Vrouwe kathedraal te Antwerpen bevindt zich een glasraam waarop o.a. het wapen van Jan van Dinter.
Hij was amman van Antwerpen.
Het wapen is niet geheel correct weergegeven. De drie vierbladen zijn enigszins gedraaid en versierd tussen de bladen met knoppen terwijl het veld opgebouwd is in ruiten i.p.v. een effen rood veld. De uitkomende hals zou de kop van een "brakhond" moeten zijn.

(foto Peter van Dinther)




________________________________________________________________

Als notaris in vroeger tijden traden op geestelijken of gekruinscheerde leken. Deze clerici behoorden, ervaren als zij waren in juridische en administratieve -en kerkrechterlijke zaken, tot de bovenlaag in de stedelijke samenleving. De notariële grossen op uitgewerkte akten, waarvan een exemplaar werd uitgereikt aan de cliënt, werd voorzien van een "vignet" van de notaris. Deze vignetten doen denken aan religieuze voorwerpen zoals monstransen en ciboriën, mede mogelijk te verklaren uit de achtergrond waaruit de notarissen voortkwamen.

Een fraai voorbeeld van zo'n vignet is te vinden in een akte van 6 april 1384, opgemaakt door Paulus van Dinther, clericus en notarius publicus in het diocees Luik.
Duidelijk zijn op de afbeelding de bekende vierbladen te herkennen.

( Bron: BHIC, archief van de Heusdense Cisterciënzerkloosters Mariënkroon en Mariëndonk, inv. nr. 12, regest nr. 151 in de beschrijving van de inventaris door H van Bavel, O.Praem., 's-Hertogenbosch 1972)

_______________________________________________________________



Notaris vignet van Emond Ambrosiusz. de Dynter van 1 april 1411.

Hij wordt in de oorkonde genoemd: clericus Leodiensis publicus apostolica et imperiale auctoritate notarius.

Hij was secretaris van de hertogen van Brabant.

(Bron: ARAB Charters van Luxemburg., zie ook onder " dossiers" op deze website.)






________________________________________________________________



Zegel van (Jan) Spieinc van Heeswijk, zoon van Alard Spierinck van Dinther en Veren Zwenelden
(Ricoutsdr.) van Heeswijk.
Schild beladen met 3 vierbladen 2 : 1 (van Dinther) met daar boven een barensteel of lambel met 3 hangers. Deze breuk in het wapen werd gevoerd door een jongere tak van het geslacht Van Dinther dat zich Spierinck van Heeswijk ging noemen en in nog latere generaties alleen Spierinck.

( Bron: Archief abdij van Berne te Heeswijk, inv. nr. III.C.7, H.van Bavel, regesten Abdij van Berne 1134-1400, regestnr. 264)
(Litt.: N.L. van Dinther, 2006, blz. 122-123)


________________________________________________________________


Schepenzegel van Johannes van Dordrecht, zoon van Heymerck van Dordrecht en Liesbeth van Boeghe.
Schild verdeeld in 4 kwartieren, 1 en 3 : wapen van Dordrecht, twee dwarsbalken in schildhoofd 3 merletten; 2 en 4 : 3 vierbladen, wapen van Beughe /van Dinther.

(Bron: Stadsarchief 's-Hertogenbosch, archief Groot Ziekengasthuis 's-Hertogenbosch, inv. nr. 2707)
(Litt.: N.L. van Dinther, 2006, blz. 118-121)








_______________________________________________________________

Zegel van Dirck van Heeswijk 1267.
Jachtzegel: staande figuur met op de linker arm een vogel, op de borst een gekanteelde balk.
Randschrift: * Sigilum Theoder(i) de Heswc*

Diederik , heer van Hesewic en zijn broer Richold treden het scheidsrechterlijk vonnis (van 31 oktober) bij, aangaande Hupertingen en Herckenrode. Met naast zijn zegel dat van Rutger, heer van Herpen en Dirck, heer van Herlaer.

(Bron: bisschoppelijk archief Luik, archief abdij Herckenrode 1267, de oorkonde bevindt zich op datum in het archief, Dr. Jos Coenen, Limburgse Oorkonden II, regest nr. 1958
_________________________________________________________________


Zegel van Gerard van der Aa, zoon van Gerard (Gheneke) van der Aa en N.N. (Willemsdr.) van Ghestel, 8 juli 1325.
Schild geruit met een rechter vrijkwartier, waarin een vogel. (van der Aa) Op het helmteken een helmtopsieraad, scherm of waaier beladen met 3 leeuwen 8 juli 1325 (van Ghestel)

Randschrift: [S(IGILLUM G]ERARDI [D]ICTI : DE :[A]

(Bron: Nationaal Archief 's-Gravenhage , RA Zuid-Holland, handschriften, charter nr. 375.11.
Zie ook onder dossiers op deze website voor van der Aa)






________________________________________________________________



Zegel schepenbank Heeswijk 5 februari 1347.
Schild: klimmende leeuw met staart.
Randschrift: *S. SCABINORUM DE HEESWICK*

( Bron: Archief abdij van Berne te Heeswijk, inv. nr. III.B.3.)

_______________________________________________________________